یکی از عوامل شکل گیری مشکلات خانواده، کمی گفتگو یا به تعبیر بهتر، عدم وجود گفتگوی سالم است، چرا که با مهارت های کلامی و غیر کلامی آشنا نیستیم و در ابتدای صحبت با همسرمان ناگهان چیزی می گوییم که یا خودمان و یا طرف مقابل منفجر شده و بحث با جنگ و دعوا پایان می یابد. عدم وجود گفت و شنود مزمن، درک افراد را برای یکدیگر مشکل ساخته و ادامه زندگی را غیر ممکن می سازد.آموزش مهارت های ارتباطی در این رابطه عامل خوبی برای افزایش گفتگو است. 

گفتگو موثرترین ابزار برای رفع سوء تفاهمات و ناملایمات بوده و حتی بزرگ ترین اختلاف ها و دشمنی ها و جنگ ها نیز، بالاخره با گفتگو و میز مذاکره مرتفع می گردند. عدم استفاده از گفتگو، باعث می شود که سیکلی معیوب طی شده و در نهایت و با تأخیر، گفتگو به عنوان آخرین راه امتحان شود، در صورتی که گفتگو اولین اقدام برای تبادل اطلاعات و رسیدن به شناخت، قضاوت و رفع سوء تفاهمات می باشد.
 
سکوت، یک پیام نیرومند
عملکرد موثر یک خانواده یعنی موفقیت ها، آرامش، رشد و تعالی ،و عشق و همبستگی که نتیجه آن پرورش فرزندان سالم است، بستگی به فراهم کردن روش ها و نگهداری مراوده روشن دارد، مراوده یعنی دوستی، آمد و شد.

ارتباط سالم مستلزم داشتن کانون توجه و تمرکز مشترک و رسیدن به معنی و مقصود مشترک بین دو یا چند نفر است.

در تمام خانواده ها، گفتگو موثرترین وسیله اطلاعات واقعی است، ولی تعامل عاطفی زیادی از طریق پیام های غیرکلامی، ایما و اشاره، لحن صدا، حالات چهره، حتی مقدار فاصله فیزیکی بین اعضاء منتقل می شود. گاهی اوقات، سکوت یک پیام نیرومند است، مثلاً هنگام رنجیدگی و خشم سکوت کرده و فکر کنیم، اما در خانواده های دچار اختلال ، به جای سکوت و یا مکالمه و گفتگو، برای همدیگر، سخنرانی می کنند و یکدیگر را محکوم کرده و یا به هم پشت کرده و یا هنگام صحبت از برقراری تماس چشمی اجتناب می ورزند.

مراوده سالم
همان مراوده ای است که در آن وجود توجه مشترک، تمرکز لازم، ابراز صریح و احترام آمیز عقاید و احساسات رعایت می شود و بیان عواطف توأم با آشنایی با تکنیک و مهارت ارتباطی و علایم غیرکلامی انجام می گیرد که در آن گفتگو و مکالمه برقراری تماس چشمی، لحن و تن صدای مناسب و ... برقرار می شود.

«دیو رانتن» نویسنده کتاب پرفروش «زنان و مردان در گفت و شنود»، معتقد است که در روش ابراز عقیده بین زن و مرد، تفاوت های بنیادینی وجود دارد که این تفاوت ها مانند دو زبان مختلف از دو فرهنگ متفاوت است. بر این اساس، ارتباط کلامی بین زن و مرد به دشواری عبور از پله های شکننده بین دو فرهنگ است.

هر چند تفاوت بین زنان و مردان در روش های ابراز عقیده و احساسات وجود دارد و زنان بیش از مردان به آشکار کردن شخصیت خود علاقه دارند و مردان نیز از سخنوری برای به دست آوردن کنترل و استقلال و ارتقاء خود استفاده می کنند، اما حقیقت آن است که تفاوت های موجود در روش های کلامی بین زن و مرد اندک است و افراد هر دو گروه با یادگیری و آموزش مختصر و با استفاده از متدهای صحیح می توانند از کلام واضح و روشن استفاده کرده و گفتگوی سازنده داشته باشند.
 
این گونه صحبت نکنید
یکی از روش های مهارت های کلامی، استفاده نکردن از جملاتی است که شخصیت طرف مقابل را خرد کرده و یا به گونه ای خشم او را بر می انگیزد که ادامه گفتگو، غیر ممکن می شود. یکی از عوامل ایجاد مشکلات خانوادگی می تواند پیام های منفی باشد که در ارتباطات کلامی استفاده می شود. 

براساس نتایج بررسی ها چهار روش عمده کنش و واکنش گفتاری به شرح ذیل قابل بررسی است:
1- انتقاد: به معنای حمله به شخصیت و منش یک فرد مانند «خیلی خودخواهی، به جز خودت به هیچ کس دیگری فکر نمی کنی» و ... می باشد.

2- تحقیر: به معنای توهین از روی عمد یا سوء استفاده و خشونت زبانی است، مانند: «نمی دانم چرا گیر مرد نادانی چون تو افتادم؟» ، یا «از یه آدم دهاتی و پشت کوهی مثل تو دیگه چه انتظاری می شه داشت؟»

3- دفاع از اشتباه خود: به معنای انکار مسئولیت، بهانه آوردن و شکایت کردن است.« به من چه، کی گفته من باید فلان کار رو انجام بدم؟» ، یا « تو همیشه دیر میای، حالا یکدفعه من دیر اومدم ، مگه چیه؟»

4- انصراف و عقب نشینی: به معنای جواب شکایت را با سکوت بی جا دادن و سپس قهر و بی محلی به همسر. هر کدام از این موقعیت ها می توانند به آتشفشانی از قهر، خشم، نفرت بینجامند که معمولاً می شود با یک گفتگوی ساده از بروز آن جلوگیری کرد.
منبع: تبیان